Ongeveer 20% van de werkenden in Nederland ervaart klachten die door bedrijfs- of huisartsen worden toegeschreven aan (dreigende) burn-out.

We zien in organisaties echter te vaak dat het begrip burn-out als label wordt gebruikt. Bij The Behaviors pleiten we voor meer nuance: “Burn-out is geen simpel probleem met een simpele oplossing – het is een complex samenspel van stress, kwetsbaarheid en omstandigheden.”

‍

Burn-out: een verhullende term

Christiaan Vinkers, expert verbonden aan het Amsterdam UMC, stelt dat burn-out vaak een paraplubegrip is. Achter het label schuilen uiteenlopende problemen:

· somberheidsklachten,

· angststoornissen,

· of andere stressgerelateerde aandoeningen.

Het lijden van mensen is onmiskenbaar echt, maar door alles “burn-out” te noemen, missen we soms de juiste diagnose én behandeling.

‍

Kritiek op de eenvoudige verklaringen

Veelvoorkomende frames als “de werkdruk is te hoog” of “het ligt aan de werknemer die niet weerbaar genoeg is” doen geen recht aan de complexiteit. Burn-out ontstaat uit een samenspel van factoren:

· Persoonlijke kwetsbaarheden (bijvoorbeeld perfectionisme of piekeren).

· Werkgerelateerde factoren (werkdruk, weinig autonomie, onduidelijke verwachtingen).

· Sociale en maatschappelijke invloeden (vergelijkingsdruk, economische onzekerheid).

‍

De stressdynamiek

In plaats van te focussen op het etiket, pleit Vinkers voor aandacht aan het proces van stress: hoe belasting, herstel en persoonlijke veerkracht samen de balans bepalen. Stress op zich is normaal en soms zelfs nuttig — het probleem ontstaat als herstel uitblijft en iemand structureel overvraagd raakt.

Iedereen heeft een persoonlijke stressdrempel: een punt waarop de hoeveelheid stress te groot wordt en lichte stressklachten omslaan in serieuze psychische of lichamelijke problemen.

· Links van het kantelpunt: preventie is mogelijk; klachten zijn licht en herstel kan relatief eenvoudig plaatsvinden.

· Rechts van het kantelpunt: behandeling is nodig; iemand raakt ziek door stress en kan zonder interventie moeilijk herstellen.

Dit model laat zien dat stress op zichzelf niet slecht is, maar dat langdurige of te hoge belasting het evenwicht doet kantelen.

‍

Wat organisaties hiervan kunnen leren

· Vroegsignalering: herken tijdig signalen van overbelasting zoals slaapproblemen, prikkelbaarheid of concentratieverlies.

· Maatwerk: niet elke medewerker met uitputtingsklachten heeft dezelfde oorzaak of dezelfde oplossing nodig.

· Breder kijken: soms is het beter om ook andere diagnoses te overwegen (depressie, angst), zodat passende hulp ingezet kan worden.

· Preventie: een gezonde werkcultuur waarin herstel, autonomie en steun vanzelfsprekend zijn, verkleint de kans op ernstige klachten.

‍

Checklist: zo herken je signalen van overbelasting

· Medewerkers geven aan constant moe te zijn, ondanks rust.

· Er is sprake van slaapproblemen of concentratieverlies.

· Kleine taken voelen groot en overweldigend.

· Er is meer prikkelbaarheid of emotionele labiliteit.

· Medewerkers trekken zich terug uit het team of vermijden sociale interactie.

· Er is een sterke toename in fouten of uitstelgedrag.

· Enthousiasme en motivatie nemen merkbaar af.

‍

Conclusie

Burn-out is geen eenduidige ziekte en zeker geen simpele kwestie van “te hard werken”. Het is een verhullend label voor uiteenlopende psychische en fysieke klachten. Door verder te kijken dan het etiket en oog te hebben voor de individuele stressdynamiek, kunnen organisaties én professionals betere keuzes maken in preventie en behandeling.